kindergarten0

Η προσαρμογή στο νηπιαγωγείο και οι προκλήσεις που καλείται το παιδί και οι γονείς να αντιμετωπίσουν

Η μετάβαση του μικρού παιδιού από το περιβάλλον του σπιτιού στο νηπιαγωγείο θεωρείται η πρώτη σημαντική μετάβαση που θα λάβει χώρα στην εκπαιδευτική του πορεία. Το περιβάλλον του νηπιαγωγείου διαφέρει σημαντικά τόσο χωροταξικά όσο και ως προς τους σκοπούς που εξυπηρετεί εν συγκρίσει με το οικογενειακό περιβάλλον. Τα παιδιά καλούνται να έρθουν αντιμέτωπα με νέους χώρους, διαφορετικά όρια, ακόμη και διαφορετικούς τρόπους λειτουργίας, εν γένει. Τα σημεία σύγκλισης, αλλά και εκείνα που διαφοροποιούν τα δύο περιβάλλοντα οφείλουν να εντοπίζονται και να αναγνωρίζονται από το εκπαιδευτικό προσωπικό και το οικογενειακό σύστημα του παιδιού.

Όταν έρχεται η ώρα το νήπιο να ξεκινήσει την εκπαιδευτική του διαδρομή, συχνά αναδύονται άγχη, ανησυχίες, προσδοκίες και ερωτήματα στους γονείς σχετικά με την ετοιμότητα του παιδιού να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του νηπιαγωγείου. Συγκεκριμένα, αναρωτώνται σχετικά με το κατά πόσο το παιδί θα μπορέσει να προσαρμοστεί στο νέο περιβάλλον, αν θα είναι ικανό να ακολουθεί κανόνες, αν θα παρουσιάσει προβλήματα συμπεριφοράς, αν θα μπορέσει να κατακτήσει τις ακαδημαϊκές ικανότητες και αν θα έχει ομαλή αλληλεπίδραση με την ομάδα των συνομηλίκων.

Σύμφωνα με έρευνες, η ετοιμότητα του παιδιού για το σχολείο συνδέεται με την σωματική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, το επίπεδο κατάκτησης του λόγου και της επικοινωνίας, τον τρόπο εκμάθησης, το γνωστικό του επίπεδο. Μιλώντας για την προσαρμογή του παιδιού λαμβάνουμε υπόψη το επίπεδο που εκείνο καταφέρνει να προσαρμοστεί εντός της σχολικής αίθουσας, αλλά και τις στρατηγικές που το κάθε παιδί ξεχωριστά θέτει σε εφαρμογή κατά τη διαδικασία αυτή. Ο χρόνος που χρειάζεται το κάθε παιδί για να μάθει, να βιώσει, να επεξεργαστεί και τελικά να προσαρμοστεί στη νέα συνθήκη είναι διαφορετικός.

Πώς μπορούν οι γονείς του παιδιού να γίνουν συνοδοιπόροι σε αυτό το νέο ξεκίνημα και να το βοηθήσουν να έχει μια ομαλή μετάβαση;

  • Οι ανησυχίες και οι προβληματισμοί των γονέων είναι κομμάτι αυτής της νέας συνθήκης. Μπορεί να θυμηθούν τη δική τους πρώτη μέρα στο νηπιαγωγείο, τα συναισθήματα που είχαν νιώσει ως παιδιά, την διαδικασία αποχωρισμού από τους δικούς τους γονείς. Δεν χρειάζεται να βιαστούν οι γονείς να τα καταχωνιάσουν σε μια άκρη του μυαλού τους ή να τα αποφύγουν. Η αναγνώριση αυτών των σκέψεων, των συναισθημάτων, του πιθανού άγχους ή φόβου είναι σημαντική τόσο για τους γονείς όσο και για τα παιδιά. Όλοι περάσαμε από αυτό το σκαλοπάτι και καθένας το βίωσε μοναδικά.
  • Η προετοιμασία είναι πολλές φορές ανακουφιστική τόσο για τους γονείς όσο και για το παιδί, καθώς προσφέρει μια προβλεψιμότητα. Μπορούν οι γονείς να μιλήσουν με το παιδί τους για το τι θα συναντήσει στο σχολείο, με τι θα ασχοληθεί εκεί, τι παιχνίδια θα παίξει, ποια θα είναι η δασκάλα του, τον αποχωρισμό από εκείνους και την επανασύνδεση μαζί τους μετά το τέλος του σχολείου.
  • Αν υπάρχει η δυνατότητα μπορούν να επισκεφθούν μαζί με το παιδί τον χώρο του σχολείου πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς, ώστε να γνωρίσει τη δασκάλα, την αίθουσα που θα περάσει τη χρονιά του και να εξοικειωθεί με το περιβάλλον.
  • Η αμεσότητα και η ειλικρίνεια είναι οδηγός. Το παιδί πιθανώς θα έχει απορίες, θα εκφράζει άγχη, αγωνίες, ανησυχίες για τη νέα κατάσταση που θα εμπλακεί. Οι φαντασιώσεις κάποιων παιδιών σχετικά με το τι θα συναντήσουν είναι ασαφείς. Είναι ωφέλιμο να δοθεί χρόνος και χώρος να τεθούν αυτές οι απορίες, να εκφραστούν ελεύθερα όλα τα συναισθήματα, να λεκτικοποιήσει το παιδί κάθε τι του προξενεί φόβο ή προσμονή. Αν οι γονείς γνωρίζουν την απάντηση μπορούν να τη μοιραστούν με το παιδί με τρόπο αναπτυξιακά κατάλληλο. Αν και οι ίδιοι δεν έχουν την πλήρη εικόνα, μπορούν επίσης να το εκφράσουν και να είναι ανοικτοί να ανακαλύψουν, να μάθουν, να γνωρίσουν.
  • Η στιγμή του αποχωρισμού είναι σημαντική. Κάθε γονέας ξέρει καλύτερα το παιδί του και τις ανάγκες του. Χρήσιμο είναι να υπάρχει εκ των προτέρων μια ρουτίνα που θα δημιουργήσουν οι γονείς με το παιδί, ώστε να γίνει ομαλά ο αποχωρισμός. Μπορεί να είναι ένα φιλί, μια αγκαλιά, η διαβεβαίωση ότι θα βρεθούν ξανά το μεσημέρι, μια προσωπική, ξεχωριστή χειρονομία που έχουν αναπτύξει οι γονείς με το παιδί και του παρέχει ασφάλεια και σιγουριά. Κάποια παιδιά επιθυμούν να πάρουν κάποιο αγαπημένο τους αντικείμενο από το σπίτι μαζί στο σχολείο.

Η επικοινωνία των γονέων με τους εκπαιδευτικούς, η επαφή με το δικό τους συναίσθημα και η διαθεσιμότητα απέναντι στο παιδί τους με στόχο να ακούσουν και να κατανοήσουν την εμπειρία που το ίδιο βιώνει είναι οι πυλώνες για τη δημιουργία εκείνων των συνθηκών που θα προάγουν την ομαλή προσαρμογή, θα θέσουν τις βάσεις για την αναγνώριση τυχόν δυσκολιών κατά τη διαδικασία μετάβασης στο σχολείο και την εύρεση τρόπων αντιμετώπισης αυτών και διευκόλυνσης του παιδιού, ώστε να ζήσει την εμπειρία αυτή διατηρώντας την μοναδικότητα του.

Ράννου Ιωάννα
Κλινική Ψυχολόγος, MSc
Επιστημονικός Συνεργάτης του Επιστημονικού Κέντρου «Ο Κόσμος του Λόγου»

Βιβλιογραφία:

Fails nelson, R. (2004). The transition to kindergarten. EarlyChildhoodEducation Journal32, 187-190.

Griebel, W., & Niesel, R. (2002). Co-constructing transition into kindergarten and school by children, parents and teachers. Transitions in the earlyyears, 64-75.

McIntyre, L. L., Eckert, T. L., Fiese, B. H., DiGennaro, F. D., &Wildenger, L. K. (2007). Transition to kindergarten: Family experiences and involvement. Early Childhood Education Journal35, 83-88.

Seung Lam, M., & Pollard, A. (2006). A conceptual framework for understanding children as agents in the transition from home to kindergarten. EarlyYears26 (2), 123-141.

The Boston Naming Test in Greek: Normative data and the effects of age and education on naming

Aims: This study translated and adapted the test for use in Greece. Normative data were collected on the test for healthy Greek speakers of different ages and educational backgrounds.

Methods and Procedures: Participants in four different age ranges and with three levels of educational achievement were tested. They were screened for cognitive decline using a Greek version of the mini mental state examination.

Outcomes and Results: Strong effects of age and education were found on naming. The former replicates previous results. Results on the latter have been less consistent and their occurrence here reflects the greater inequality in educational opportunity that has existed in Greece until comparatively recent times. Significant interactions between age, education, and gender are interpreted as reflecting changing social and gender roles in Greek society. A reordering of items reflecting their difficulty for this Greek sample is presented for clinical use.

Conclusions: This study provides norms for a Greek version of the BNT. These highlight the effects of age and education on naming. Scores for many older and less‐educated participants might be taken to indicate pathology despite their lack of neurological or cognitive problems. This illustrates the need for norms that reflect local circumstances and the need to update norms as social and educational changes occur.

blog_autismos_00

Αυτισμός και Παιχνίδι: Ο ρόλος του παιχνιδιού

Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να παρουσιάζουν μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και δυσκολία στην επικοινωνία, μειωμένο ή καθόλου λόγο. Υπάρχει αδυναμία στη σύναψη και διατήρηση φιλικών σχέσεων. Συχνά εμφανίζουν στερεότυπες κινήσεις, προσκόλληση και έντονο ενδιαφέρον σε αντικείμενα ή θέματα, αισθητηριακή ευαισθησία. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων, η διάγνωση και η πρώιμη παρέμβαση με ειδικά θεραπευτικά προγράμματα (λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, ψυχοπαιδαγωγική παρέμβαση) όπως επίσης η ενεργή συμμετοχή των γονέων, δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε να βελτιωθεί σημαντικά η λειτουργικότητα τους.

Όλες οι παρεμβάσεις βασίζονται στο παιχνίδι με στόχο να δίνονται επαρκείς ευκαιρίες παιχνιδιού σε όλα τα παιδιά είτε ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού είτε όχι, ώστε να αναπτύξουν απαραίτητες δεξιότητες επικοινωνίας, αμοιβαιότητας, αισθητηριακής επεξεργασίας.

Τα τρένα αποτελούν δημοφιλές παιχνίδι και έχουν ιδιαίτερη απήχηση στα άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Τα τρένα έχουν τροχούς, μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε διαφορετικά μοντέλα, τύπους, μεγέθη, ακολουθούν συγκεκριμένο πρόγραμμα, και συναρμολογούνται. Πολλά παιδιά έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αγαπούν χαρακτήρες που βλέπουν σε βίντεο και τηλεοπτικές εκπομπές όπως ο Τόμας το Τρενάκι. Τα παιδιά έλκονται από τα έντονα χρώματα, από την ευκολία στην αναγνώριση των συναισθημάτων που νιώθει ο Τόμας και οι φίλοι του, αλλά και από το πως λειτουργεί ο κάθε χαρακτήρας.

Η προσθήκη ενός τρένου με το όνομα Μπρούνο που βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού αποτελεί σημαντικό βήμα στον τρόπο που παρουσιάζονται οι χαρακτήρες των παιχνιδιών. Ο Μπρούνο προχωράει αντίστροφα και είναι το τελευταίο βαγόνι, άρα έχει μια μοναδική αντίληψη για τον κόσμο. Προσέχει πάντα τις λεπτομέρειες, του αρέσει να έχει πρόγραμμα και γνωρίζει καλύτερα από όλους όλες τις διαδρομές στο νησί του Σόντορ. Ο Μπρούνο, όπως και όσοι ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού, αντιλαμβάνεται τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια που ίσως διαφέρει από τον κόσμο των υπολοίπων, όμως είναι εξαιρετικά ενδιαφέρων και χρήσιμος. Κάθε παιδί μπορεί να ανακαλύψει πως καθένας μας είναι ξεχωριστός, όλοι έχουμε συναισθήματα που μαθαίνουμε να εκφράζουμε – ακριβώς όπως ο Μπρούνο έχει το φωτεινό φανάρι για να δείχνει τι νιώθει-, φοβόμαστε, χαιρόμαστε, στενοχωριόμαστε, θυμώνουμε.

Η ανάγκη να κάνουμε φίλους είναι σημαντική για όλα τα παιδιά και μέσα από την αξία της φιλίας που προβάλει η σειρά τα παροτρύνει να προσεγγίσουν συνομήλικους και να αναπτύξουν δεσμούς φιλίας. Μέσα από την ταύτιση με έναν τέτοιο χαρακτήρα μπορούν να αναγνωρίσουν τη μοναδικότητά τους και να την αγκαλιάσουν τόσο τα ίδια όσο και όλοι μας.

Επιπλέον, η εισαγωγή ενός χαρακτήρα με αυτισμό στην παιδική σειρά, στρώνει το δρόμο για ουσιαστική ένταξη και συμπερίληψη των παιδιών με ιδιαίτερες ικανότητες τόσο στο σχολικό σύστημα όσο και στο κοινωνικό σύνολο. Δίνει την ευκαιρία στους τυπικούς συνομήλικους αλλά και ενήλικες να γνωρίσουν καλύτερα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τον τρόπο σκέψης των ηρώων. Μέσα από τη σειρά αναδύεται η ικανοποίηση, η χαρά και η ευτυχία όταν σε μία παρέα ο ένας συμπληρώνει τον άλλο, τον αποδέχεται, τον υποστηρίζει, υπάρχει αλληλοβοήθεια. Τα παιδιά με ιδιαιτερότητες εργάζονται καθημερινά για να καλλιεργήσουν εφόδια και στρατηγικές ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι δυσκολίες και να προσαρμοστούν στο περιβάλλον τους. Σειρά μας είναι να διδαχθούμε αξίες όπως η συνεργασία, η ευγένεια, η ενσυναίσθηση, ο αλληλοσεβασμός.

Ο Μπρούνο και η παρέα του μπορεί να μας δώσει πολλές ιδέες για παιχνίδι με όλα τα παιδιά. Μπορούν να αναπαραστήσουν σκηνές από τα βίντεο, να συναρμολογήσουν το τρένο, να συνεργαστούν, να δώσουν και να εκτελέσουν οδηγίες, να διαχειριστούν προβλήματα.

Η αποδοχή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών κάθε παιδιού, η κατανόηση των συναισθημάτων του, η ικανότητα να μπαίνουν στη θέση του άλλου, ο σεβασμός στις ξεχωριστές ανάγκες, η φιλία, η υποστήριξη και τελικά η αμοιβαία ευχαρίστηση μπορούν να δομηθούν και να αναπτυχθούν μέσω της παρατήρησης και επεξεργασίας των περιπετειών του Τόμας, του Μπρούνο και της παρέας τους που ο καθένας είναι διαφορετικός, ξεχωριστός και μοναδικά σημαντικός!