Το παιχνίδι είναι ο τρόπος με τον οποίο το παιδί απορροφά τον εξωτερικό κόσμο και αφομοιώνει την πραγματικότητα με το εγώ του, ενώ παράλληλα απελευθερώνει το εγώ του από τις απαιτήσεις της προσαρμογής (Piaget).
Το παιχνίδι επιδρά σημαντικά, καθώς μέσα από αυτό το παιδί μαθαίνει να αλληλεπιδρά με το περιβάλλον και να ανακαλύπτει νέα ενδιαφέροντα. Ακόμη, αναπτύσσονται τόσο, οι γνωστικές, κινητικές, κοινωνικό – συναισθηματικές δεξιότητες. Το παιδί έρχεται σε επαφή με δραστηριότητες πειραματισμού, εξερεύνησης, λύσης προβλήματος, αναπαραστάσεις, μίμηση και δημιουργικές δραστηριότητες που προάγουν τις πνευματικές λειτουργίες του πχ. τη συγκέντρωση, την προσοχή, τη μνήμη, τη φαντασία και τη δημιουργικότητα.
Ο ρόλος του γονέα είναι πολύ σημαντικός κατά την διάρκεια του παιχνιδιού. Ο γονέας είναι εκείνος που επιτυγχάνει την καλύτερη γνωριμία και κατανόηση του χαρακτήρα του παιδιού του. Είναι εκείνος που κατανοεί καλύτερα από όλους τις ικανότητες και τα ενδιαφέροντα του και εντοπίζει τις ανάγκες αλλά και τις αδυναμίες του . Μπορεί να πάρει διάφορους ρόλους κατά την διάρκεια του παιχνιδιού
- Ο γονέας ως Εμψυχωτής ενθαρρύνει την ενασχόληση του παιδιού με το παιχνίδι και προσφέρει θετική ενίσχυση
- Ως συμμέτοχος λειτουργεί σχεδιασμένα και διακριτικά, ώστε να μη το μετατρέπει σε μια καθοδηγούμενη δομημένη δραστηριότητα.
Το παιχνίδι είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για ένα παιδί να προσδώσει νόημα στις λέξεις και να αναπτύξει λεξιλόγιο, για αυτό γίνετε εσείς το πρότυπο και η επέκταση του παιδιού . Σχολιάστε αυτό που κάνετε εσείς ή το παιδί σας, προσθέστε μια λέξη ή φράση στις σύντομες φράσεις του παιδιού, επαναλάβετε με σωστή δομή πρότασης αυτό που λέει το παιδί σας
Για να διευκολύνετε την ανάπτυξη των γλωσσικών ικανοτήτων του παιδιού σας χρειάζεται να ακολουθήστε το προβάδισμα του. Είναι σημαντικό να παρατηρήσετε το παιχνίδι του και να το εμπλέξετε σε δραστηριότητες παιχνιδιού που θεωρεί ενδιαφέρουσες. Η αυξημένη εμπλοκή του παιδιού επιτρέπει μεγαλύτερες ευκαιρίες απόκτησης της γλώσσας. Επίσης, δημιουργείστε ευκαιρίες για το παιδί ώστε να επικοινωνήσει μαζί σας. Βοηθήστε το να εκφράσει τις επιθυμίες του και προσφέρετε του επιλογές όπως να επιλέξει από 2 παιχνίδια.
Ας δούμε μερικά παραδείγματα με γνωστά μας παιχνίδια….αλλιώς!!!
- Φιδάκι / Γκρινιάρης: οι παίκτες για να προχωρήσουν θα πρέπει να εκτελούν στοματοπροσωπικές ασκήσεις ή να παράγουν φωνήματα-λέξεις που απεικονίζονται στα τετράγωνα. Το παιδί μαθαίνει να ακολουθεί κανόνες, να περιμένει τη σειρά του.
- Τικ Τακ Μπουμ: Οι παίκτες στο παιχνίδι αυτό πρέπει να βρουν όσες περισσότερες λέξεις μπορούν που να είναι σχετικές με τη σκηνή που απεικονίζεται στην κάθε κάρτα που περιλαμβάνει πριν σκάσει η βόμβα. Μέσα από το παιχνίδι αυτό εξασκείται η ικανότητα ανάκλησης λέξεων σε μικρό χρονικό διάστημα κι εμπλουτίζεται το λεξιλόγιο του παιδιού.
- Κρεμάλα:Ανάπτυξη λεξιλογίου
- Μάντεψε ποιος: Οι παίκτες καλούνται να περιγράψουν ένα πρόσωπο και να βρουν την κάρτα που αντιστοιχεί στην περιγραφή καθώς και να θέσουν τις κατάλληλες ερωτήσεις. Μερικές δεξιότητες που ενισχύονται είναι ο εμπλουτισμός λεξιλογίου με περιγραφικές έννοιες, η ακουστική κατανόηση, η μνήμη και αναπτύσσονται δεξιότητες για επίλυση καθημερινών προβλημάτων.
- Σπαζοκεφαλιές/ Στο κεφάλι το’χω..: Οι παίκτες χρειάζεται να δώσουν ένα ορισμό ή να μαζέψουν τις κατάλληλες πληροφορίες για να βρουν την εικόνα που έχουν. Μερικές δεξιότητες που ενισχύονται είναι ο εμπλουτισμός λεξιλογίου με περιγραφικές έννοιες, η ακουστική κατανόηση, η μνήμη και αναπτύσσονται δεξιότητες για επίλυση καθημερινών προβλημάτων.
- Όνομα, ζώο, πράγμα….:Κατηγοριοποίηση, ενίσχυση φωνολογίας (εύρεση λέξεων που ξεκινούν με το ίδιο γράμμα / φώνημα)
- Κρυμμένος Θησαυρός: Παιχνίδι μνήμης όπου μπορούμε να έχουμε στην αρχή 2 αντικείμενα (π.χ. μία γόμα και μία κόλλα) και αφού δείξουμε τα σημεία που θα κρύψουμε το κάθε ένα, να ρωτήσουμε το παιδί που βρίσκονται. Τα παιχνίδια αυτά, ενισχύουν όχι μόνο τη μνήμη, αλλά και τη προσοχή – συγκέντρωση
- Σούπερ Μάρκετ (Παιχνίδι ρόλων):Αναγνώριση και κατηγοριοποίηση π.χ. φρούτων – λαχανικών, διαχείριση χρημάτων. Παιχνίδι με κουκλόσπιτο (Παιχνίδι ρόλων): Μέρη σπιτιού, διαχείριση καταστάσεων μέσα στο σπίτι, ενίσχυση ομιλίας ενίσχυση λόγου
- Σειροθέτηση εικόνων:Τοποθέτηση εικόνων σε μία σωστή σειρά (χρονική ακολουθία) και ανάπτυξη περιγραφικού λόγου.
- Λαβύρινθοι, παζλ, τελείες με αριθμούς:Ενίσχυση λεπτής – αδρής κινητικότητας, ενίσχυση συγκέντρωσης και προσοχής.
- Τί ακούς;: Παράγετε κάποιον ήχο ή παίξτε κάποιον που, ήδη, έχετε ηχογραφήσει. Ρωτήστε το παιδί σας να αγγίξει το αντικείμενο που κάνει αυτό τον θόρυβο ή απλά να το ονομάσει. Στη συνέχεια ενισχύστε την παραγωγή του ήχου (για παράδειγμα να χτυπήσει το κουδούνι).
- Lego, Πλαστελίνη
- Τραγούδι: Το τραγούδι παρέχει μεγάλη έκθεση στο λεξιλόγιο, δημιουργεί ευκαιρίες εναλλαγής σειράς, βοηθάει σε δεξιότητες ακρόασης. Η χρήση χειρονομιών κατά την διάρκεια του τραγουδιού ενισχύει την ανάπτυξη του λόγου.
Όλα τα παιχνίδια προσπαθούμε να τα προσαρμόζουμε και να τα τροποποιούμε ανάλογα με τις ικανότητες και ανάγκες των παιδιών με σκοπό να επιτύχουμε την αυξημένη εμπλοκή του παιδιού η οποία επιτρέπει μεγαλύτερες ευκαιρίες απόκτησης γλωσσικών δεξιοτήτων.
Ενθαρρύνεται την χρήση εναλλακτικών συστημάτων επικοινωνίας κατά την διάρκεια του παιχνιδιού. Μπορείτε να τροποποιήσετε ένα παιχνίδι ώστε το παιδί να χρησιμοποιεί ένα εναλλακτικό σύστημα επικοινωνίας όπου του ταιριάζει.
Χρησιμοποιήστε πίνακες επικοινωνίας, διακόπτες, tablet συνδυαστικά με το παιχνίδι.
Ένα καλό εναλλακτικό παιχνίδι είναι αυτό που δίνει την δυνατότητα συμμετοχής και δημιουργεί επικοινωνιακές ευκαιρίες, που το παιδί θέλει να συμμετέχει που είναι προσβάσιμο από όλους και βέβαια διασκεδάζουν όσοι το παίζουν!
Παραμύθι…αλλιώς!
Μαργαρίτα Κουτσίκου
Λογοθεραπεύτρια
Επιστημονικός Συνεργάτης του Επιστημονικού Κέντρου «Ο Κόσμος του Λόγου»